Vroeger was alles beter?
Hoe sterk is ons eetpatroon veranderd in de afgelopen jaren? Hadden we vroeger bepaalde gewoontes die nu langzaam weer terugkomen? Of laat ons eetpatroon van vandaag de dag zien dat wij juist gezonder zijn gaan eten? Verschillende vergeten groenten en producten komen aanbod in dit artikel.
Het mooie is dat als je een klein rondje doet op het web, dan kom je steeds vaker wat oudere ‘bloggers’ tegenkomt. Deze bloggers vertellen graag iets over hun eetpatroon van vroeger. Zo lees je bijv. dat er een hoop groenten als broccoli, paprika, courgette, aubergine pas sinds de jaren ‘60/’70 in ons eetpatroon terecht zijn gekomen. En dat de eerste afhaalchinees ook zo rond die periode zijn entree deed.
Van oermens tot nu
Even een stap verder terug naar de oermens. Heel lang geleden toen we nog enorm ons best moesten doen voor onze maaltijd, was de samenstelling van onze maaltijd anders dan nu. We aten veel meer eiwitten, vezels, verzadigde vetten en maar heel weinig koolhydraten.
Columbus was degene die de aardappel meebracht naar Europa. De aardappel bracht een hele verandering teweeg in ons eetpatroon. Omdat de aardappel een goed etenswaar was en voor veel werk zorgt, verruilden wij rogge en tarwe voor deze saai uitziende pieper.
Sindsdien is de aardappel een graag geziene gast in onze keuken. Een product wat veelzijdig gebruikt kan worden in; stamppotten, ovenschotels, baksels, frituren, salades, etc.
Nog een periode later kwamen andere producten die rijk waren aan koolhydraten op de markt. De reden hiervan? Overbevolking en de industrie. Koolhydraatrijke producten werden noodzakelijk om alle monden te vullen plus waren deze/zijn deze producten goedkoop.
Tadaaa en daar kwamen allerlei verschillende soorten pasta’s, rijst, broden, andere zetmeelhoudende voedingsmiddelen op de hoek kijken.
Laten we eens kijken naar producten en etenswaren die de afgelopen jaren een stuk minder op tafel gezet worden gezet.
Maggi
Iets wat vroeger niet kon ontbreken in het kruidenkastje om soepen, sauzen en nog veel meer gerechten iets meer smaak te geven. Ik ben zelf bijna 40 en ik kan het mij alleen nog herinneren bij mijn oma vroeger, thuis hadden we het niet eens.
Maggi is dat bruine flesje met een rode dop en geel etiket. Maggi bestaat voor een groot deel uit water, gehydroliseerde eiwitten, suiker, smaakversterkers (E621 en E631), zout. Naar mijn idee maar goed dat dit product minder op tafel verschijnt want het is toch bijzonder dat wij onze groenten en aardappelen verrijken met iets onnatuurlijks.
Aromat
Dit is een soort van maggi in poedervorm met wat extra specerijen denk aan knoflook, kurkuma, kruidnagel, selderijzaad en zo nog een paar kruiden. Aromat bestaat voor een grootdeel uit zout, smaakversterker E621, suiker, tarwebloem en gist.
E621 ook wel mononatriumglutamaat genaamd is een zeer ongezonde chemische toevoeging die verantwoordelijk kan zijn voor veel lichamelijke klachten. Obesitas, overgewicht, problemen met het hart, longen en voorplantingsorganen worden in verband gebracht door het met regelmaat gesteld te zijn geweest aan E621. Veel pakjes en zakjes bevatten deze smaakversterker. Het wordt vaak verdoezeld onder verschillende namen neem ve-tsin, ajinomoto, natriumglutamaat, glutamaat, MSG, smaakversterker, l-glutamaar, gehydrolyseerd eiwit, monohydraat, glutamic acid, gelatine, glutamaatzuur, calcium- en natriumcaseïnaat, gistextract en zo nog een heleboel andere pseudonamen als moutextracten, bouillon, kunstmatige aroma’s etc.
Een goede leidraad om E621 te achterhalen is vaak dat als je er één hap van gegeten hebt, je er steeds meer van wilt. De Chinees gebruikt het vaak maar denk ook aan alle merken kant-en-klaar maaltijden, sauzen, soepen, bouillon, dressing, borrelnootjes, chips, etc.
Bloedworst
Voor veel mensen toch wel een product wat vroeger vaak gegeten werd. Bloedworst de naam zegt het al, bestaat voor een groot deel uit bloed. Hierdoor is de worst rijk aan B-vitaminen, ijzer, vitamine D, calcium, fosfor, magnesium, natrium, zink, kalium, mangaan. Desondanks is het een product wat behoorlijk calorierijk is.
Er wordt wel gezegd dat bloedworst een zeer geschikt product is voor mensen met kanker omdat bloedworst het lichaam helpt sneller te herstellen na een chemotherapie. Toch zijn er ook een aantal nadelen want bloedworst bevat behoorlijk wat calorieën en verzadigde vetten waardoor overgewicht en obesitas sneller op de loer liggen. Ook zijn er aanwijzingen dat met regelmaat bloedworst eten de kans op vochtophoping en aderverkalking vergroot. Mocht je ouder zijn gevoelig zijn voor bloedstolsels dan is het eten van bloedworst evenmin raadzaam.
Orgaanvlees
Vroeger aten wij Nederlanders bijna alles van een gedood beest, waaronder organen. De afgelopen jaren is dit flink omgeslagen. Orgaanvlees en dan vooral de lever bevat veel vitamine A, B, D, ijzer en koper. Het is één van de weinige stukken “vlees” waar zoveel voedingsstoffen in voorkomen.
Orgaanvlees is vlees wat minder verzadigd vet bevat omdat de meeste organen geen opslagplaats voor vet zijn. De lever is het orgaan wat giftige stoffen filtert dus zou je denken dat er veel toxinen aanwezig zijn, dit schijnt niet het geval te zijn. Alhoewel het eraan ligt van welk dier je orgaanvlees eet. Dieren die met regelmaat antibiotica toegediend krijgen of slechte leefomstandigheden hebben, zijn veelal geen slimme keuze. De hoeveelheid stress en medicatie die deze dieren in hun leven gehad hebben, resulteert in minder gezond vlees. Kies daarom altijd voor biologisch vlees, onthoud de zin; “Je bent wat je eet.”
N.B. Vrouwen die zwanger zijn en mensen die last hebben van jicht kunnen beter geen orgaanvlees eten.
Bloembollen
Na de oorlog was er weinig eten voorhanden vandaar dat men toentertijd maar begon met het eten van bloembollen. Dit doen we tegenwoordig helemaal niet meer. Je koopt ze ook niet bij de groenteman, maar in het tuincentrum. De bloembollen die net na en tijdens de oorlog gegeten werden waren vaak droog en bitter van smaak.
Toch schijnen verse onbespoten tulpenbollen een heerlijke delicatesse te zijn. Ze zijn ook nog eens veelzijdig want gerechten als stamppotten, roerbaksels en andere baksels krijgen een extra dimensie als je er wat verse bloembollen aan toevoegt. Let wel, niet alle bloembollen zijn eetbare. Narcissen, krokussen, hyacinten en gladiolen kun je beter links laten liggen want daar kun je goed ziek van worden. Tulpenbollen zijn het veiligst als je een keertje wilt experimenteren met bollen.
Pastinaak
Herkomst:
Al vele jaren terug in de tijd van de Romeinen en de Grieken werd pastinaak veel gegeten. Vooral in de koudere landen groeide de pastinaak het beste. Daarom valt deze groenten ook echt onder de herfst- en een wintergroente.
Misschien heb je er weleens van gehoord maar in de tijd van de Romeinen dacht men bij veel meer dingen iets anders dan wij vandaag de dag, zo ook over verschillende groenten en fruit, signatuurleer met een mooi woord. Zo dacht men bij de pastinaak, als je er je fantasie op loslaat dan zie je het misschien ook wel, dat deze groenten leek op het geslachtsdeel van de man. Deze groenten zou dan ook invloed hebben op een gezonder seksleven. Geen idee hoeveel pastinaak je er dan van dient te eten, maar de gedachten is mooi.
Gezondheidsvoordelen:
De voedingsstoffen in pastinaak zijn behoorlijk. Veel van de vitaminen en mineralen die je terug kunt vinden in groenten zijn wel te vinden in der pastinaak. Denk aan vitamine C, bijna alle B vitaminen en vitamine K zitten erin. De mineralen die aanwezig zijn, zijn o.a. mangaan, magnesium, ijzer, zink. Zeker als een verkoudheidje op de loer ligt dan kan een beetje extra pastinaak een verstandige keuze zijn.
Gerechten:
Pastinaak is een beetje zoetig van smaak en kan prima gebruikt worden om puree van te maken of in combinatie met wat aardappelen. Gratineren in de oven samen met wat plakken courgette kan een leuke afwisseling voor de aardappel. Evenals pastinaakchips of een soepje gemaakt van pastinaak is de moeite waard eens te maken.
Aardpeer
Herkomst:
De aardpeer wordt ook wel de Canadese aardappel genoemd. Omdat de herkomst van de aardpeer dan ook in Canada ligt. Net na de Middeleeuwen zetten de Fransen voet aan wal in Canada, velen van hen overleden doordat er geen voedsel voor handen was. Toch waren er een paar slimmerds die de aardpeer zagen als voedsel en dat was hun redding. Zij stuurden de wortels richting Europa zodat de aardpeer ook in Europa gegeten kon worden.
Veelal werd de aardpeer in Amerika gegeten, zo ook bij de Indianen. Zij experimenteerde met deze, vergeten herfstgroente en kwamen erachter dat er een soort suikerachtige stof in zat. Een natuurlijke fructose met de naam inuline. Men liet de aardpeer een tijd lang gisten waardoor de aardpeer nog zoeter ging smaken. Een zoetproduct wat sinds dien ook wel gebruikt wordt als suikervervanger in taarten en baksels.
Gezondheidsvoordelen
Aardpeer ziet er een beetje raar uit, maar mag zeker geen onderschoven kindje worden. De gezondheidsvoordelen van deze bijzondere wortel zijn dan ook behoorlijk. Het stof, inuline, wat tijdens het gisten vrijkomt is de stof die de aardpeer zo bijzonder maakt. Inuline is een onoplosbare vezels met een prebiotische werking, dat wil zeggen dat het is voeding voor de gezonde darmbacteriën waardoor de darmflora verbetert. Nog een mooie eigenschap van inuline is dat het je een verzadigd gevoel geeft en de eetlust remt. Daarom waren de mensen in die periode zo slank. ;)
Gerechten:
Wat kun je er allemaal mee maken? Zoals hierboven al beschreven kan er puree van gemaakt worden wat als zoetstof kan dienen in taarten, cakejes etc. Maar je kunt er ook gewoon puree van maken eventueel gemengd met aardappelen. Er plakjes van snijden, besprenkelen met olijfolie plus rozemarijn en roosteren in de oven is ook een lekker alternatief.
Schorseneren
Herkomst:
Schorseneren heten helemaal geen schorseneren van origine. De grote schorseneer heet officieel Scorzo nera wat in het Italiaanse “zwarte schil” betekent. Er wordt gezegd dat de schorseneer oorspronkelijk uit Spanje komt en zonder dat iemand het in de gaten heeft gehad naar Italië is overgewaaid waardoor Italië de schorseneer als “eigen” bestempeld. Sinds 1600 worden schorseneren in Nederland geteeld. Sinds dien hebben wij deze lange jongens ook de naam Schorseneer en niet zwarte schil.
Gezondheidsvoordelen:
Als het gaat om voedingsstoffen dan is de schorseneer een zusje van de aardpeer. Want inuline, de onoplosbare vezel, komt ook voor in de schorseneer. Hierdoor heeft het een positieve uitwerking op de bloedsuiker. Het voorkomt namelijk enorme bloedsuiker pieken. Hoe minder bloedsuikerpieken, des minder je kans loopt op de diagnose diabetes type 2.
Ook zijn er allerlei vitaminen en mineralen aanwezig in de schorseneer neem; verschillende B vitaminen, vitamine C, kalium, ijzer, fosfor, calcium, koper. Een flinke portie gezonde stoffen die wij mensen goed kunnen gebruiken. Eén van de B vitamine is vitamine B1 (thiamine). Een essentiële stof voor onze spijsvertering.
Gerechten:
Van schorseneren kun je heel leuk dikke slierten maken die als pasta kunnen fungeren. Net als we tegenwoordig veel pasta maken van courgette en wortel, kan die ook van schorseneren. Maar verwerken in een wok-gerecht kan ook. Wat ik zelf het lekkerst vind is, om ze even koken in wat bouillon en dan met wat roomboter als extra groenten serveren.
Postelein
Herkomst:
Postelein is er in twee soorten, zomer- en winterpostelein. Postelein en dan wel de zomerpostelein is één van de weinige groenten die rijk is aan omega 3. Gelukkig is deze vergeten groenten weer steeds vaker in de schappen te vinden. Als je teruggaat in de geschiedenisboeken dan kom je postelein al vele jaren voor Christus tegen. Vooral als geneesmiddel werd postelein ingezet. Allerlei klachten als aambeien, maagpijn, snellere wondgenezing, koorts en zelf bij de maandelijkse vrouwelijke perikelen zou postelein heilzaam zijn.
Gezondheidsvoordelen:
Wat vinden we allemaal terug in postelein waardoor het deze tot de heilzame groente behoort? Qua vitaminen zit het in postelein wel snor. Vitamine A is veel aanwezig wat een krachtige antioxidant werking heeft. Ook B vitaminen zijn flink aanwezig, net zoals veel mineralen denk aan; magnesium, mangaan, fosfor, calcium, kalium, koper, natrium etc.
Veel mensen met psychisch relateerde klachten als depressie, autisme hebben baat bij het eten van vooral zomerpostelein waar meer gezonde omega 3 vetzuren in zit. Maar niet alleen door de vetzuren, maar ook door de hoeveelheid tryptofaan, wat je een blij gevoel geeft, mag postelein wel de naam breinvoeding dragen.
Ook hebben de mooie stoffen die in deze groene blaadjes zitten een ontgiftende werking. Wat weer goed is voor de lever. Door de hoeveelheid aminozuren die belangrijk zijn om de lever te versterken is postelein serieus een alleskunner.
Gerechten:
Postelein kan prima als vervanger voor sla dienen. Maar ook een lekker stamppot kan een lekker alternatief zijn voor de andijviestamppot nu er weer koudere dagen aankomen. Door de smoothie kan ook, houd er alleen wel rekening mee dat postelein een andere smaak geeft dan je misschien gewend bent.
Radicchio
Herkomst:
Radiccio wordt ook wel roodlof genoemd, alleen klopt dit niet helemaal. Want roodlof ziet er ook daadwerkelijk uit als lof, lange stronken. Das bij radiccio niet het geval, das een ronde bol die meer op kool lijkt. Radiccio komt oorspronkelijk uit Italië. Als je ‘m hier in Nederland kunt kopen dan, komt ie ook vaak daar vandaan. Deze mooi ronde “kool” behoort tot de witlof familie. Als je het weleens gegeten hebt, door bijv. gemengde sla mix, dan weet je dat het een beetje een bittersmaak heeft.
Gezondheidsvoordelen:
Weer een vergeten groente die bomvol zit met vitaminen denk aan; A, B, C, E, & K. Dat zijn veel vitaminen in één soort groente. En de mineralen die terug te vinden zijn in deze lof zijn; natrium, kalium, ijzer, calcium, magnesium, koper, zink, selenium, fosfor, jodium. Je zou bijna iedere dag een flink bord vol met deze sla eten om jezelf te voorzien van voldoende voedingsstoffen.
Gerechten:
Een salade maken met deze sla soort is natuurlijk een snelle en makkelijke optie, maar er zijn nog meer gerechten die je er mee kunt maken. Denk aan; risotto met fijngesneden radiccio er doorheen. Of plakken roosteren in de oven met honing, tijm en wat geitenkaas erover. In Italië wordt deze mooie groente vaak gebruikt in een pastagerecht met wat gerookte of gedroogde ham.